فناوری BIM در صنعت ساختمان

همه ما می دانیم که فناوری های دیجیتال زندگی امروزه ما را متحول کرده است. به طوری که هیچ جایگزینی برای فعالیت های اینترنتی ما وجود ندارد. البته صنعت ساخت و ساز در مقایسه با دیگر صنایع کم ترین بهره و اثر پذیری را از حوزه فناوی های دیجیتال به خود اختصاص داده است. در کل صنعت ساخت و ساز تا کنون محافظه کارانه پیش رفته است و تنها چند گام آزمایشی در پذیرش فناوری های جدید برداشته است.

فناوری BIM در صنعت ساختمان

فناوری BIM یکی از این حوزه هاست که امروزه به صورت وسیع در صنعت ساخت و ساز می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در نظر داشته باشید که BIM نوعی سرمایه گذاری است نه صرف هزینه، به این معنی که سرمایه گذاری شما باز خواهد گشت البته به شرط اینکه پیاده سازی BIM با برنامه ریزی همراه باشد تا بتواند هزینه ها را به حداقل برساند. و سود سرمایه گذاری زودتر بازگردد.

تاریخچه پیدایش BIM در صنعت ساخت و ساز :

در سال های قبل از ۱۹۷۰ میلادی، تمام نقشه های ساختمانی توسط نیروهای انسانی به صورت دستی کشیده می شد. و در سال های ۱۹۸۰ – ۱۹۷۰ استفاده از سیستم CAD Base به تدریج شروع شد. و بعد از دهه ۸۰ میلادی استفاده از کامپیوتر های خانگی افزایش یافت و در نتیجه آن سامانه های CAD بین همگان مورد استفاده قرار گرفت و اما پیدایش BIM از سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز شد.

BIM چیست؟

BIM مخفف واژه (Building Information Model ) به معنی مدل اطلاعات ساختمانی است. در واقع مدل اطلاعات ساختمان، سنگ بنا یا ستون فقرات دیجیتالی صنعت ساخت و ساز است. این مدل در نهایت یک ماکت دیجیتال از سازه را به عنوان خروجی به ما می دهد. البته در نظر داشته باشید که BIM مدل سازی سه بعدی ساختمان نمی باشد. بیم یک مدل اطلاعات ساختمانی است که از طریق مدل سازی با نرم افزارهای مرتبط به شکل سه بعدی، می تواند درک بهتری از شرایط را فراهم نماید.

لازم به ذکر است که این مدل سازی نمی تواند جایگزینی برای طراحی اصلی، ساخت و ساز و فعالیت های عملیاتی باشد. بلکه با تبدیل اطلاعات پروژه به داده هایی که برای رایانه قابل خواندن بوده و به راحتی قابلیت تبادل داشته باشند، از این امور پشتیبانی می کند. این فرایند بطور قابل توجهی با فناوری های دیجیتال مانند CAD که در حال حاضر از آن استفاده می کنیم فرق دارد.

سامانه بیم برای مدیریت پروژه از زمان ایده طرح تا مرحله بازسازی یا تخریب پروژه می تواند مورد استفاده واقع شود. در ادامه بیشتر به این موضوع می پردازیم.

BIM در صنعت ساخت و ساز:

BIM این امکان را برای ما فراهم می سازد تا بتوانیم تمام قسمت های ساختمان را از طریق نرم افزارهای موجود مدل کنیم و برای هر بخش ساختمان یک فاز زمانی خاص را مشخص کنیم.

بیم روشی برای بررسی و مطالعه قدم به قدم قسمت های مختلف ساختمان است.
با استفاده از BIM قادر خواهیم بود فرآیندهای ساخت، متره و برآورد، ترسیم کردن نقشه ها و اضافه کردن شاخص های مختلف در زمان انجام پروژه و بسیاری کارهای دیگر را انجام دهیم.
BIM می تواند در نهایت تمام موارد بالا را در قالب یک ماکت دیجیتال از پروژه به ما ارایه دهد.
با کمک BIM می توانیم بین بخش های سازه- معماری و تاسیسات به صورت همزمان ارتباط برقرار کنیم. در واقع این امکان تنها از طریق BIM می تواند صورت گیرد.

در قسمت هایی از ساختمان که امکان تداخل بین بخش های معماری، سازه و تاسیسات وجود دارد، BIM به کمک ما می آید تا این تداخلات را به صورت دقیق بررسی کنیم و جزء به جزء تمام موارد ساختمان را بدون این که هزینه ای بپردازیم بتوانیم به راحتی اصلاح نماییم.

به عنوان مثال تداخل ستون با یک لوله آب را می توان بررسی کرد، تا بعد از اجرا مجبور به تخریب قسمتی از پروژه و یا تغییر نقشه بعد از اجرا نشویم و هزینه و خسارتی به پروژه وارد نشود و یا اگر خواستیم پروژه را بازسازی کنیم یک شمای کلی از تمام قسمت ها در قالب نقشه داشته باشیم. تا بتوانیم بر اساس آن برنامه ریزی دقیق تری انجام دهیم. حال در نظر بگیرید زمانی را که با یک پروژه بزرگ رو به رو هستیم ، این اشتباهات تا چه حد می توانند خسارات مالی بزرگ و یا حتی گاهی غیر قابل جبران را به پروژه وارد کنند.

باید توجه داشته باشیم که BIM مدل سازی ساختمان نمی باشد. بیم “مدل اطلاعات ساختمانی” است. که می توانیم در آن همه اطلاعات مربوط به سازه را داشته باشیم. اطلاعاتی چون بحث های معماری، سازه ای، تاسیساتی و… . حتی جزییاتی چون جنس دیوارها، پنجره ها، عایق بندی ها، سطح دریافت انرژی ساختمان و جزئیاتی از این قبیل. پس نتیجه می گیریم که BIM فناوری سه بعدی سازی سازه نمی باشد بلکه این خروجی بیم است که به صورت یک کار سه بعدی است و این به این معنی نیست که ما برای این که یک کار سه بعدی دریافت کنیم از بیم استفاده می کنیم. چرا که بیم یک علم است و نه یک نرم افزار و نرم افزار هایی هم چون REVIT در واقع برای پیاده سازی این اطلاعات در خدمت بیم قرار می گیرند.

بررسی ابعاد مختلف بیم :

فناوری BIM هفت بعدی است. که هر کدام از این ابعاد سبب می شود در نهایت هزینه ها کاهش یابند.

بعدسوم (۳D): وقتی پروژه ای را در صنعت ساخت و ساز به صورت سه بعدی مدل سازی هوشمند می کنیم و شاخص های مختلف معماری، سازه و تاسیسات توسط نرم افزارهای BIM ، سه بعدی گردد در “بُعد سوم” BIM قرار داریم‌.
بعد چهارم ( ۴D): با کمک BIM می توان” بعد زمان” را به عنوان “بعد چهارم” به پروژه اضافه کرد و کارها را طبق زمان بندی معین بر اساس میزان حجم کارها مشخص کرد. تا بر اساس آن هر بخش از کار در زمان مشخصی انجام پذیرد. این بعد هم به صورت اطلاعات و هم به صورت تصویری قابل استفاده است و از طریق یک نرم افزار مدیریتی میتوان نشان داد که پروژه چه مراحلی را طی خواهد کرد. نرم افزارهایی مثل Synchro 4D و Navisworks از نرم افزارهای مطرح این بعد می باشد.
بعد پنجم (۵D): “بعد پنجم” مربوط به هزینه های پروژه است. تا از این طریق بتوانیم هزینه ها را کنترل کرده و به حداقل برسانیم. با وجود متره و برآورد در نرم افزارهای بیم قادر خواهیم بود تا “بعد پنجم” را تحت عنوان ” بعد هزینه” به پروژه اضافه کنیم. این بعد به سازندگان کمک می کند تا بتوانند بودجه و هزینه های پروژه را در طول ساخت و در طول چرخه حیات پروژه آنالیز نمایند. این هزینه ها، شامل هزینه های اولیه برای راه اندازی پروژه و هم چنین هزینه های جاری، هزینه انرژی مصرفی، هزینه بازسازی و … می باشد.
بعد ششم (۶D): “بعد ششم” تحلیل انرژی مصرفی می باشد. اگر این موضوع در مراحل اولیه طراحی مدنظر باشد، سبب می شود تخمین مصرف انرژی دقیق تر صورت پذیرد و هم چنین قابلیت مدیریت انرژی در هنگام سکونت در ساختمان را هم به ما می دهد و در نهایت این باعث می شود تا تاسیسات و تجهیزات بهتری در ساختمان به کار رود.
بعد هفتم (۷D): “بعد هفتم “مربوط به مدیریت تاسیسات در چرخه حیات یک ساختمان می باشد و می تواند ابزاری برای مدیریت یک ساختمان باشد.
همه بعدهایی که معرفی کردیم هدف و استفاده از BIM را مشخص می کنند. مهم است که قبل از شروع پروژه مشخص کنیم که قصد استفاده از کدام بعدها را داریم و این موضوع می تواند میزان جزییات (Level of Detail) را در مدل بیم تعیین کند.